Postanowienie TS w sprawie C‑288/10 Wamo (znów czarna lista)

Dziś o zapowiadanym postanowieniu Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C‑288/10 Wamo. Pytanie dotyczy zgodności przepisu krajowego z dyrektywą 2005/29 o nieuczciwych praktykach handlowych w związku z wyczerpującym charakterem listy praktyk nieuczciwych w każdych okolicznościach (jak prawie wszystkie pytania dotyczące tej dyrektywy).

Analizowane przepisy prawa krajowego (copy paste z wyroku):

9        Artykuł 49 ustawy z dnia 14 lipca 1991 r. o praktykach handlowych oraz o informowaniu i ochronie konsumentów (Belgisch Staatsblad, 29 sierpnia 1991 r., zwanej dalej „WHP”) brzmi następująco:

Dla potrzeb stosowania niniejszej ustawy przez wyprzedaż należy rozumieć każdą ofertę sprzedaży lub sprzedaż na rzecz konsumenta, mającą na celu sezonowe odnowienie asortymentu sprzedawcy w drodze przyspieszonego zbywania towarów po obniżonych cenach, którą ogłasza się pod nazwą »Soldes«, »Opruiming«, »Solden« lub »Schlussverkauf« bądź pod jakąkolwiek inną równoważną nazwą.

10      Artykuł 52 § 1 WHP stanowi:

„W sektorach odzieżowym, wyrobów ze skóry, galanterii skórzanej i obuwniczym [wyprzedaże] mogą mieć miejsce wyłącznie w okresie od 3 stycznia do 31 stycznia włącznie i od 1 lipca do 31 lipca włącznie. […]”

11      Artykuł 53 WHP stanowi:

„§ 1

W okresach poprzedzających wyprzedaż od dnia 15 listopada do dnia 2 stycznia włącznie oraz od dnia 15 maja do dnia 30 czerwca włącznie w przypadku sektorów wymienionych w art. 52 § 1 zakazane jest dokonywanie […] ogłoszeń o obniżkach cen lub ogłoszeń sugerujących obniżkę cen, i to niezależnie od miejsca lub użytych środków komunikacji.

[...]

Przed okresem poprzedzającym wyprzedaż zakazane jest dokonywanie ogłoszeń o obniżkach cen i ogłoszeń sugerujących obniżkę cen, które wywołują skutki w tym okresie.

Bez uszczerbku dla przepisów art. 48 § 4 wyprzedaże, które mają miejsce w okresie poprzedzającym wyprzedaż, nie mogą być połączone z ogłoszeniem o obniżkach cen, z wyjątkiem przypadków i na warunkach określonych przez króla.

§ 2

W rozporządzeniach wydanych na podstawie art. 52 § 2 określa się okresy poprzedzające wyprzedaż, w których zastosowanie znajduje zakaz wymieniony w § 1.

W braku uregulowania, o którym mowa w art. 52 § 2, zakaz określony w § 1 znajduje również zastosowanie do [wyprzedaży] wskazanych we wspomnianym art. 52 § 2.

[...]

§ 4

Zakaz ogłaszania obniżek cen, o którym mowa w § 1 i 2 nie ma zastosowania do sprzedaży towarów dokonywanych w trakcie okazjonalnych imprez handlowych trwających nie dłużej niż cztery dni, organizowanych nie częściej niż raz w roku przez lokalne stowarzyszenia sprzedawców lub przy ich udziale.

Król może określić warunki, na jakich organizowane mogą być wspomniane imprezy handlowe.”

Stan faktyczny:

13     W grudniu 2009 r. Wamo rozesłała do niektórych spośród jej klientów zaproszenia do wzięcia udziału w wyłącznej przedsprzedaży mającej odbyć się w jej sklepach w dniach od 18 do 20 grudnia włącznie. W zaproszeniu tym spółka wskazała, że w trakcie wskazanych trzech dni wybrani klienci będą mogli nabyć towary po znacznie obniżonych cenach, po okazaniu karty stałego klienta.

Teza:

Dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającą dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (zwaną „dyrektywą o nieuczciwych praktykach handlowych”) należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisowi krajowemu, takiemu jak przepis rozpatrywany w postępowaniu przed sądem krajowym, który wprowadza ogólny zakaz dokonywania ogłoszeń o obniżkach cen i ogłoszeń sugerujących obniżki cen w trakcie okresu poprzedzającego okres wyprzedaży, o ile przepis ten służy realizacji celów w zakresie ochrony konsumentów. Zadaniem sądu krajowego jest dokonanie oceny, czy sytuacja taka ma miejsce w zawisłej przed nim sprawie.

Mój komentarz:

Wyrok, jak wiele innych (lista w jednym z poprzednich postów). Z tego też powodu Trybunał wydał postanowienie, ponieważ zgodnie z art. 104 § 3 akapit pierwszy Regulaminu Postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości „jeżeli odpowiedź na to pytanie może zostać w sposób jednoznaczny wyprowadzona z istniejącego orzecznictwa, Trybunał może, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, w każdym czasie orzec postanowieniem z uzasadnieniem, zawierającym odesłanie do wcześniej wydanego wyroku lub do odpowiedniego orzecznictwa”.

Trybunał w ślad za poprzednimi wyrokami podkreślił przy tym, że:

To sąd krajowy, a nie Trybunał powinien zatem ustalić, czy rozpatrywany w toczącym się przed tym sądem postępowaniu przepis krajowy rzeczywiście służy realizacji celów w zakresie ochrony konsumentów, po to by zbadać, czy przepis ten może być objęty zakresem zastosowania dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych (pkt 28 wyroku).

Warto zastanowić się nad przełożeniem wyroku Trybunału na „zakaz wyprzedaży” zawarty w art. 15 ust. 3 i 5 ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:

3. Czynem nieuczciwej konkurencji jest także utrudnianie małym przedsiębiorcom, w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115 i Nr 147, poz. 1643, z 2002 r. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995 i Nr 130, poz. 1112 oraz z 2003 r. Nr 86, poz. 789 i Nr 128, poz. 1176), dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub usług w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m² po cenie nieuwzględniającej marży handlowej, z zastrzeżeniem ust. 5.

[…]

5. Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji sprzedaż, o której mowa w ust. 3, jeżeli jest dokonywana w ramach:

       1)      wyprzedaży posezonowej, dokonywanej dwa razy w roku na koniec sezonu letniego i zimowego, trwającej każdorazowo nie dłużej niż miesiąc;

       2)      wyprzedaży ze względu na upływający termin przydatności towarów do spożycia lub upływającą datę minimalnej trwałości;

       3)      likwidacji obiektu handlowego, o ile sprzedaż taka trwa nie dłużej niż 3 miesiące od dnia podania do publicznej wiadomości informacji o likwidacji tego obiektu, a w przypadku likwidacji wszystkich obiektów handlowych przedsiębiorcy w związku z zaprzestaniem przez niego działalności handlowej - nie dłużej niż rok.

W przeciwieństwie do analizowanego przepisu ustawy belgijskiej, ww. przepis UZNK należałoby chyba wyłączyć spod zakresu zastosowania dyrektywy 2005/29.

W najnowszym komentarzu do UZNK (red. M. Zdyb i M. Sieradzka) można co prawda przeczytać, że „Utrudnianie dostępu do rynku szkodzi interesowi publicznemu (społeczeństwu, gospodarce) oraz interesowi prywatnemu rozumianemu jako indywidualny interes uczestników obrotu - przedsiębiorców oraz konsumentów”, jednakże „zarówno sprawcami, jak i poszkodowanymi bezpośrednio poprzez czyn nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w art. 15 u.z.n.k., mogą być wyłącznie przedsiębiorcy”.

Użyłem słowa „chyba”, bo z dyrektywą 2005/29 nigdy nie wiadomo. Warto zauważyć, że celem przepisów belgijskich była m.in. „przejrzystość cen obowiązujących bezpośrednio przed wyprzedażą i w trakcie wyprzedaży”. Tylko że cel polskiego ustawodawcy wyraźnie determinuje przesłanka „utrudniania dostępu do rynku” – jest nim ochrona małych i średnich przedsiębiorców. Z tego też względu nie wydaje się, aby omawiany przepis mógł pomimo tego służyć ochronie konsumentów. Trochę dziwne byłoby wykazywanie np. w postępowaniu w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów utrudnienia dostępu do rynku przedsiębiorcom. Działania, które można byłoby zakwalifikować jako naruszające interesy konsumentów, powinny być raczej kwestionowane na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom, rynkowym (UPNPR).

Czarna lista zawiera przy tym jeden przypadek zbliżony do art. 15 ust. 5 pkt 3 uznk - twierdzenie, że przedsiębiorca wkrótce zakończy działalność lub zmieni miejsce jej wykonywania, jeżeli jest to niezgodne z prawdą (art. 7 pkt 17 UPNPR).

Ps. Chyba ostatni post przed urlopem - wracam 10 września.